Jest rodzajem postępowania szczególnego. Sąd na posiedzeniu może orzec wyrokiem nakaz karny w sprawach o wykroczenia, w których wystarczające jest wymierzenie grzywny w kwocie nie wyższej niż połowa przewidzianej w ustawie górnej granicy wysokości grzywny.

Podstawę do wszczęcia postępowania stanowi wniosek o ukaranie złożony przez organ uprawniony do występowania w charakterze oskarżyciela publicznego w danej sprawie, a w wypadkach określonych w art. 27 § 1 i 2 kodeksu także wniosek złożony przez pokrzywdzonego.

Stronami postępowania w sprawach o wykroczenia są oskarżyciel publiczny, obwiniony oraz pokrzywdzony. Rolę oskarżyciela publicznego ustawodawca zastrzegł przede wszystkim dla policji, jednak w sprawach o wykroczenia przeciwko prawom pracownika określone w kodeksie pracy, a także w sprawach o inne wykroczenia związane z wykonywaniem pracy zarobkowej, jeżeli ustawa tak stanowi, oskarżycielem publicznym jest inspektor pracy.

Właściwość sądów ustawodawca określił w sposób następujący. W I instancji właściwe do orzekania w sprawach o wykroczenia są sądy rejonowe, a w przypadku czynów popełnionych przez żołnierzy - wojskowe sądy garnizonowe. Stanowi o tym art. 9 § 1 kodeksu: w sprawach o wykroczenia w pierwszej instancji orzeka sąd rejonowy, z zastrzeżeniem spraw określonych w art. 10 (a więc spraw odnoszących się do żołnierzy).

KRYMINALISTYKA
Placówki, których funkcjonowanie przyczynia się do rozwoju polskiej kryminalistyki:
- Instytut Ekspertyz Badawczych w Krakowie (toksyny, dokumenty, pismo, wypadki komunikacyjne.