Głównym celem zmian ustawodawczych było uproszczenie transakcji dokonywanych w obrocie zagranicznym poprzez zniesienie obowiązku uzyskiwania zezwoleń Prezesa NBP na niektóre z nich, zniesienie ograniczeń dotyczących otwierania rachunków bankowych oraz nabywania krótkoterminowych papierów wartościowych za granicą przez obywateli i firmy polskie. Dotychczas np. rachunki w bankach zagranicznych posiadać mogły osoby, które studiowały lub pracowały poza granicami Polski; po powrocie do kraju osoby te musiały jednak takie rachunki zamykać. Inwestorzy zagraniczni również będą mogli bez żadnych niemal ograniczeń zakładać rachunki w Polsce. Liberalizacja dotyczy przede wszystkim przepływów dewizowych do i z krajów Unii Europejskiej oraz OECD. Natomiast w nowej ustawie nadal utrzymano ograniczenia w stosunku do obrotu z krajami pozaunijnymi.
Nowe prawo dewizowe składa się z dziesięciu rozdziałów, w których pogrupowano, poza przepisami ogólnymi i zmianami w przepisach obowiązujących, następujące zagadnienia:
· Odstępowanie od ograniczeń i obowiązków określonych w ustawie;
· Ograniczenia w dokonywaniu obrotu dewizowego z zagranicą oraz obrotu wartościami dewizowymi w kraju;
· Działalność kantorowa;
· Obowiązki związane z wywozem za granicę i przywozem do kraju wartości dewizowych lub krajowych środków płatniczych;
· Obowiązki związane z wysyłaniem za granicę wartości dewizowych lub krajowych środków płatniczych;
· Obowiązki związane z przekazami pieniężnymi za granicę oraz rozliczeniami w kraju z nierezydentami;
· Obowiązki dotyczące zgłaszania danych o obrocie dewizowym z zagranicą;
· Kontrola wykonywana przez Narodowy Bank Polski;
Nowa ustawa nieco inaczej określa przedmiot swojej regulacji; zgodnie z jej art. 1 jest nim: obrót dewizowy z zagranicą oraz obrót wartościami dewizowymi w kraju, a także działalność gospodarcza w zakresie kupna i sprzedaży wartości dewizowych oraz pośrednictwo w ich kupnie i sprzedaży.
Nowa ustawa porządkuje także dotychczasowe pojęcia związane z obrotem dewizowym. Warte uwagi są zmiany podyktowane procesami dostosowawczymi do wymogów unijnych; i tak m.in. krajem trzecim, z którym obrót poddany jest większym rygorom, jest zgodnie z ustawową definicją - inne państwo niż Rzeczpospolita Polska, niebędące państwem członkowskim Unii Europejskiej. Na równi z państwami członkowskimi Unii Europejskiej nowa ustawa traktuje kraje trzecie należące do Europejskiego Obszaru Gospodarczego (Islandia, Norwegia, Liechtenstein) lub Organizacji Współpracy Gospodarczej i Rozwoju (OECD).
Zgodnie z treścią art. 3 nowej ustawy, dokonywanie obrotu dewizowego jest dozwolone, z zastrzeżeniem ustawowych ograniczeń, o których zasadniczo mowa w art. 9 i 10 ustawy.
Ustawodawca uporządkował także zagadnienia związane z działalnością kantorową, stanowiąc, iż jej prowadzenie wymaga zezwolenia, chyba, że jest ona prowadzona przez banki, oddziały banków zagranicznych oraz instytucji kredytowe i oddziały instytucji kredytowych. Zezwolenie w drodze decyzji administracyjnej wydaje Prezes NBP, względnie – z jego upoważnienia - dyrektorzy departamentów Centrali Narodowego Banku Polskiego oraz dyrektorzy oddziałów Narodowego Banku Polskiego lub jednostek równorzędnych. Zgodnie z nowymi regulacjami, ani właściciel kantoru (przedsiębiorca), ani osoby zarządzające firmą zajmującą się wymianą walut nie mogą być karani za przestępstwo skarbowe czy finansowe popełnione dla osiągnięcia korzyści majątkowej lub osobistej. Zezwolenie będzie mogła otrzymać osoba, która ukończy specjalny kurs, obejmujący prawne i praktyczne zagadnienia związane z prowadzeniem kantoru, albo która przez co najmniej rok pracowała w banku na stanowisku związanym z obsługą transakcji walutowych. Nadto, w celu zapobieżenia „praniu pieniędzy” ustawodawca wprowadził ograniczenie, iż wartość kupna lub sprzedaży zagranicznych środków płatniczych w kantorze nie może przekroczyć w ramach jednej umowy równowartości 20.000 euro (art. 15 nowego Prawa dewizowego). Nowe prawo dewizowe ma ułatwić funkcjonowanie polskim firmom, które prowadzą interesy za granicą. Największą korzyścią dla firm eksportujących usługi będzie eliminacja obowiązku występowania do NBP o zezwolenie na dokonanie pewnych operacji typu otwarcie rachunku dla oddziału za granicą lub transferu środków na pokrycie kosztów działalności oddziału poza Polską. Zmiany te mają wyeliminować konieczność oczekiwania na uzyskanie zezwolenia prezesa NBP na dokonanie transakcji czy czynności prawnej za granicą i konieczność corocznego jego odnawiania. Na mocy nowego prawa dewizowego osoby fizyczne i prawne uzyskały możliwość zakładania bez ograniczeń kont w bankach Unii Europejskiej i Europejskiego Obszaru Gospodarczego a także kupowania poza krajem krótkoterminowych papierów wartościowych, a więc np. o terminie wykupu krótszym niż rok, co było niemożliwe pod rządami prawa dewizowego z 1998 r. Ułatwieniem ma być również wprowadzenie możliwości wysyłania dewiz za granicę nie tylko za pośrednictwem banku, ale także Poczty Polskiej (art. 22 nowego prawa dewizowego). Jeśli wartość przesyłki przekroczy 10.000 euro, niezbędne będzie pośrednictwo uprawnionych banków. Zmiany dotyczą również kontroli dewizowej. Zgodnie z nowym prawem dewizowym, kontrolę:
1) udzielonych przez Prezesa Narodowego Banku Polskiego zezwoleń dewizowych,
2) działalności kantorowej,
3) wykonywania obowiązku, o którym mowa w art. 30 ust. 1 ustawy (chodzi tu o obowiązek przekazywania do NBP danych w zakresie niezbędnym do sporządzania bilansu płatniczego oraz bilansów należności i zobowiązań zagranicznych państwa), wykonywać będą upoważnieni pracownicy Narodowego Banku Polskiego.
źródło: www.justitia.pl